معرفی سعد کوفی
سعد کوفی که در فارسی به جگن مشهور است، نوعی گیاه دارویی محسوب می شود که ریشه و غده زیرزمینی دارد.
در کتب طب سنتی از این گیاه با نام‌های «سُعد» و «سُعد کوفی»، «صباح الخیر»، «مشک زمین» و «حب الزلم» و نوعی از آن نیز «سعد هندی» نامبرده می‌شود و در آذربایجان آن را «تپلاق» یا «توبولاق» و در تنکابن مازندران «استکور» می‌نامند.
انواع گونه‌های سعد در نقاط بسیار مرطوب و باتلاقی مناطق گرم و معتدل دنیا می‌رویند و ریشه‌های آن باید همیشه در آب باشد به طوری که اغلب مردم جگن‌ها را علف‌های هرز باتلاق‌ها می‌دانند.
تکثیر این گیاه با کشت غده‌های آن در فروردین ماه و برداشت آن در ماه‌های آبان و آذر انجام می‌شود.
غده‌های معطر آن که سعد کوفی گفته می‌شود در طب سنتی مصارف دارویی وسیعی دارد و در مورد کشت گونه‌های زینتی درگلدان، قسمتی از بوته گیاه را جدا کرده و با ریشه از بوته اصلی جدا می‌کنند و به‌طورمستقل می‌کارند.
مزاج سعد کوفی، سرد و‌تر است و به بیان ساده می توان گفت؛ بزرگترین اعصاب بدن به مغز می‌رسند و فعالیتشان در این جا سامان می‌پذیرد؛ مرکز واکـنـش هـای حـواس پنج گانه در مغز است و «روان» با حرارت بسیار زیاد خود، از قلب به سمت مغز حرکت می‌کند و این همه، حرارتی فوق‌العاده ایجاد می‌کنند که اگر مزاج مغز، جز این بود؛ به سرعت دچار خشکی می‌شد و از کار باز می‌ماند.
طبیعت سعد کوفی
طبیعت گیاه دارویی سعد کوفی خشک و به نسبت گرم است.
خواص درمانی سعد کوفی
- در طب چینی از جوشانده این گیاه به عنوان مدر و برای درمان اختلالات کبدی، زردی و کاهش تب در مالاریا استفاده می‌شود.
- از خواص سعد کوفی تسکین سر درد، سرگیجه و میگرن است و مصرف آن خاصیت مسکن و آرامبخش دارد.
- سعد کوفی دارویی موثر برای درمان روماتیسم است.
- سعد برای درمان انواع مشکلات رحمی مانند بند آمدن بی موقع عادت ماهانه و عادت ماهیانه با خونریزی خیلی شدید و همچنین برای رفع ناراحتی‌های زایمان مصرف می‌شود.
- از مهم ترین خواص سعد کوفی کمک به تقویت حافظه است؛ در حدیثی از حضرت علی (ع) در باره این گیاه آمده است: کسی که کمی زعفران خالص و کمی سعد کوفی را با مقداری عسل مخلوط کند و روزانه ۲ مثقال از آن را بنوشد آن قدر حافظه اش قوی خواهد شد که بیم آن می‌رود که ساحر شود.
- استفاده از گیاه سعد برای رفع مو‌های زائد بدن مفید است و به هر قسمتی از بدن مالیده شود، مو‌های آن قسمت می ریزد.
- گیاه سعد کوفی برای درمان سرماخوردگی و سرفه مفید است.
- استفاده از سعد کوفی برای رفع بوی بد دهان، تقویت دندان و لثه‌ها و سفت کردن لثه‌ها مفید است.
- اگر از جوشانده آن به صورت قطره در گوش چکانیده شود برای رفع سنگینی شنوایی مفید است.
- مصرف سعد کوفی در افزایش نیروی جنسی تاثیر دارد و نوعی محرک جنسی محسوب می‌شود.
- از خواص سعد کوفی کمک به درمان و رفع برخی ناراحتی‌های دستگاه گوارش است. مصرف این گیاه برای زخم معده، رفع سوء هاضمه، سوزش معده، نفخ، تهوع و درد شکم مفید است.
مضرات سعد کوفی
با وجود گسترده بودن خواص سعد کوفی، زیاده روی در مصرف آن و خوردن مداوم این گیاه، مضر است و موجب ایجاد اختلال در خون می‌شود، همچنین باعث خشکی کلیه‌ها خواهد شد و اسپرم آب منی را به شدت غلیظ و سفت می‌کند.
به طور کلی استفاده دارویی از گونه‌های مختلف سعد باید حتما با تجویز متخصص طب سنتی و بر اساس شرایط بیمار باشد. (باشگاه خبرنگاران جوان)