مشخصات گياه زوفا
زوفا گیاهی است پایا از تیره نعناعیان که به حالت خودرو می‌روید. ریشه اش ضخیم و منشعب و ساقه‌هایش نسبتاً چوبی و برگ‌هایش کوچک و متقابل و نوک تیز و بسیار معطر می‌باشد. گل‌هایش زیبا و معطر است. اسانس این گیاه مشابه اسانس نعناع است و مصرف طبی دارد.
گیاه زوفا Hyssop نام علمی Hyssopus Officinalis درختچه‌ای است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد این گیاه بحالت خودرو در نواحی جنوب اروپا، ایران، هند، ترکیه و شوروی می‌روید. برگ های آن کوچک، خط در، نوک تیز و سبزرنگ است. گلهای آن آبی و گاهی سفید اند که در انتهای ساقه ظاهر می‌شود.
ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد ساقه چهارگوش، مستقيم دارد. قسمت تحتاني (پاي ساقه) چوبي و قهوه اي رنگ و از انشعاب هاي فراواني برخوردار است ولي قسمت فوقاني آن نرم و سبز رنگ مي باشد. برگ هاي صاف، فاقد دندانه، باريک، کشيده و کم و بيش نيزه اي شکل و رنگ آن سبز روشن است.
زوفا يکي از مهم ترين گياهان دارويي و ادويه اي به شمار مي رود. از دم کرده پيکر رويشي اين گياه براي درمان بيماري هاي مربوط به دستگاه تنفس مانند سرفه، سياه سرفه، برونشيت و آسم استفاده مي شود. مواد موثره اين گياه سبب افزايش فشارخون، هضم غذا و همچينين کاهش تورم مي شود. زوفا اگر چه تلخ مزه است ولي به عنوان طعم دهنده مواد غذايي و همچنين در تهيه سس مورد استفاده قرار مي گرد.
اسانس زوفا
خاصيت ضد قارچي و باکتريايي دارد. اين اسانس در صنايع کنسروسازي ، نوشابه سازي و همچنين در صنايع آرايشي و بهداشتي کاربرد فراواني دارد. به علت نوش فراواني که در گل هاي اين گياه به وجود مي آيد در رديف گياهان مولد عسل قرار دارد. عسل حاصله از آن کيفيت بسيار مطلوبي دارد.
طبع زوفا
زوفا از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است.
خواص زوفا
1) سرفه و ناراحتي هاي ريوي را برطرف مي كند.
2) نرم كننده سينه است.
3) خلط آور است.
4) معده را تقويت مي كند.
5) نفخ شكم را برطرف مي كند.
6) ادرار آور است.
7) داروي مفيدي براي مداواي آسم است.
8) اشتها را زياد مي كند.
9) براي رفع كم خوني مفيد است.
10) افسردگي را برطرف مي كند.
11) براي درمان صرع مفيد است.
12) براي التيام زخم برگهاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد.
13) براي درمان تب خال مفيد است و كسانيكه تب خال مي زنند بايد از دم كرده زوفا استفاده كنند.
14) در قديم از زوفا براي سقط جنين استفاده مي كردند.
15) درد شكستگي را مي توان با كمپرس زوفا آرام كرد.
نوشيدن زوفاي جوشيده با عسل و گياه سداب به کساني کمک مي کند که به سرفه هاي شديد، تنگي نفس، افراد مبتلا به رماتيسم وکساني که نفسشان با خس خس همراه است کمک مي کند. اين گياه همراه با عسل کرم هاي داخل شکم را مي کشد و کوبيده شده آن با انجير تازه به از خشکي در آمدن مزاج کمک ميکند اثر آن قوي تر هم مي شود.
اگر گل زنبق يا سوسن يا شاهي به آن اضافه شود اين گياه دارويي عالي براي ورم يا آماس لوزه در گلو است و اين تحت شرايطي است که به عنوان غرغره ازآن استفاده شود ماليدن پماد آن به سر شپش را از بين مي برد اين گياه براي کاهش بيماري خلط بسيار مناسب است و در تمام مشکلات ناشي از سرما يا بيماري هاي قفسه سينه و يا ريه مناسب است و اين تاثير هنگامي است که مثل شربت استفاده شود.
طرز استفاده از زوفا
- دم كرده: مقدر 50 گرم برگ و شاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آب جوش ريخته و به مدت 15 دقيقه دم كنيد. مقدار مصرف اين دم كرده يك فنجان سه بار در روز است.
- جوشانده: مقدر 50 گرم برگ و سرشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آبجوش دم كرده و بمدت نيم ساعت بگذاريد بآرامي بجوشد اين جوشانده را براي كمپرس استفاده كنيد.
- تنطور: اين تنطور را مي توانيد از فروشگاه هاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريداري كنيد. مقدار مصرف آن 5-10 قطره سه بار در روز مخلوط با آب است.
مضرات
مصرف بيش از اندازه اين گياه براي كبد مضر است و همچنين چون اثر سقط جنين دارد، بنابراين زنان حامله بايد از خوردن آن پرهيز كنند.