سوسن از خانواده لیلیوم بوده که برای نخستین بار در سال ۱۳۵۴ توسط گیاه شناس فرانسوی “لدر بوی” در کتاب فلور شرق معرفی شد و به افتخار همین گیاه شناس نام آن را “لیلیوم لدربوری” نامیدند البته در جهان با نام سوسن چلچراغ نیز شناخته می شود. این گل، گیاهی بسیار نادر و زیبا میباشد که فقط در ۲ نقطه از دنیا میروید، داماش دراستان گیلان و شهرستان لنکران در آذربایجان. این گیاه، تنها گلی است که در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسیده است .
ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر است. تنها گونهٔ ایرانی جنس سوسن است که از لحاظ زیبایی هم ردیف اکثر گونه‌های شناخته شده و پرورش یافتهٔ این جنس است. نمونه‌هایی از آن که بیشتر از ۱۵ گل دارند، نیز دیده شده‌است اما معمولاً دارای ۴ تا ۱۰ گل است که قطعات گل پوش آن در حدود ۷ سانتیمتر طول دارند.
ساقه این گیاه به صورت قوی و مستقیم میباشد.
برگها به صورت ایستاده و دارای مو های ریزی میباشند و بین ۱۰ تا ۱۴ سانتیمتر طول و بین ۱-۲ سانتیمتر عرض دارند.
گلها به صورت سفید و واژگون بوده، گلبرگ ها برگشته و پرچم هایی بلند (شبیه به چلچراغ) دارد .
فصل شکوفایی آنها از اواسط خرداد تا نیمه تیر میباشد و در هر فصل این گیاه دارای ۱ تا ۱۵ عدد گل معطر میشود. عمر هر گل حدودا ۲ هفته میباشد. یکی از ویژگیهای منحصر به فرد سوسن چلچراغ نور افشانی آن در هنگام شب به دلیل دارا بودن مواد فلئورسانس در پرچم است.
شرایط محیطی کاشت بذر گل سوسن چلچراغ
آبیاری:
گیاه بالغ در بهار و اتمام سرما شروع به فعالیت می کند و در فصل گرما گیاه به خواب می رود، آبیاری باید در اواخر پاییز انجام شود و تا اتمام گلدهی ادامه پیدا کند، در فصل تابستان نیاز به آبیاری ندارد.
بذرهای کاشته شده و گیاهان جوان مرتب باید آبیاری شود.
نور:
گل سوسن چلچراغ برای رشد نیاز به آفتاب کامل دارد و البته در نیم سایه نیز گلدهی دارد،
دما:
همانطور که گفته شد این گیاه بومی شمال کشور می باشد در نتیجه دمای معتدل برای رشد آن نیاز است.
جوانه زنی بذر این گیاه در دمای ۱۴ تا ۱۷ درجه سانتی گراد و بعد از سرما دهی نتیجه خوبی دارد، برگ دهی نیز در دمای ۲۰ درجه بهترین عملگرد را دارد و در دماهای ۲۵ یا بالاتر عملاً جوانه زنی اتفاق نمی افتد.
خاک:
بهترین خاک برای رشد این گیاه خاک های لومی و حافظ رطوبت می باشد.
نشاء کردن بذر گل سوسن چلچراغ :
ظرف کشت خود (لیوان یکبار مصرف یا سینی نشاء) را با خاک مورد نظر پر کنید، سپس اقدام به آبیاری کنید تا آب از انتهای ظرف کشت خارج شود و خاک نشست کند.
سپس سوراخی ریز به عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتی متر ایجاد کنید و یک یا دو عدد بذر را داخل آن قرار دهید و سپس با خاک ورمی کمپوست روی بذر ها بریزید و سپس بر روی خاک آب اسپری کنید، البته میتوانید از همان ترکیب خاک نیز بر روی بذر بریزید ولی استفاده از کمپوست باعث به وجود آمدن نشاء هایی قوی تر می شود.
اکنون بستر کاشت را با مشما بپوشانید تا رطوبت برای جوانه زنی به حداکثر برسد، تا قبل از جوانه زنی نباید کاور یا مشما جابجا شود و جابجایی روزانه مشما تاثیر بدی بر روی جوانه زنی می گذارد.
دمای ایده آل برای کاشت بذر گل سوسن چلچراغ ۱۵ تا ۱۸ درجه می باشد و نیاز به محیطی گرم ندارد و در دمای بالا نتیجه ندارد.
سرمای شدید و یخ بندان باعث از بین رفتن گیاه یا سوخک ها می شود در نتیجه باید گیاه محفوظ باشد.
اکنون ظرف کاشت را به محیطی مناسب ببرید و با اسپری خوب آبیاری کنید تا آب به بذر ها برسد و خاک کاملاً مرطوب شود.
تا قبل از جوانه زدن بذرها نباید اجازه دهید سطح خاک خشک شود، اگر ظرف کاشت را در مقابل آفتاب مستقیم قرار داده اید مشکلی نیست ولی باید بیشتر مراقب بود تا خاک رطوبتش را از دست ندهد، چون بذر در عمق کمی کاشته شده که به سرعت ممکن است در مقابل آفتاب خشک شود و جوانه بمیرد.
بعد از اینکه نشاء چهار برگه شد و رشد کافی کرد آنها را به گلدان اصلی یا باغچه منتقل کنید.
اگر میخواهید گلدان را در منزل نگه داری کنید حتماً باید محیطی پرنور را برایش درنظر بگیرید، پشت پنجره ی جنوبی با حداقل ۸ ساعت نور در روز ایده آل می باشد، اگر این شرایط را نمیتوانید فراهم کنید باید از نورهای کمکی (فلورسنت) استفاده کنید برای این کار باید چراغ فلورسنت را در فاصله ی ۸ تا ۱۰ سانتی متری گیاه قرار دهید.
