معرفی سپستان یا انبو
درخت سپستان در نواحی جنوبی ایران، به خصوص کرانه‌های خلیج فارس پراکندگی دارد.البته سپستان گیاهی است درختی که اندام‌های هوایی آن پوشیده از کرک وپرزهای خشن می‌باشد. در واقع برگ‌های آن متناوب و بدون گوشوارک بوده بی‌کرک، بیضوی منتهی به دمبرگ بلند، گل‌ها دوجنسی پنج‌پر تشکیل شده از ۲ برچه پیوسته با گلی قیفی مجتمع به صورت گرزن فاصله‌دار است.
قابل ذکر است که میوه آن شفت است و میانبر چسبنده دارد. میوه شفت آن به بزرگی یک گیلاس می باشد. درختی است از تیره گل گاوزبان، زیبا و دارای میوه خوراکی. در ایران در کناره های خلیج فارس مخصوصاً در بندرعباس می روید و در این محل آن را درخت انبو و در بقیه نقاط کشور سپستان می نامند.
یک نوع آن میوه درشت دارد و هنگام رسیدن میوه، گوشت میوه از دانه آن جدا می شود. نوع دیگر میوه کوچک دارد و هنگام رسیدن گوشت میوه از دانه جدا نمی شود. این نوع از نوع اول شیرینیش بیشتر ولی ماده لعابی اش کمتر می باشد. در صورتی که نوع اول ماده لعابی بیشتر و شیرینی اش کمتر دارد.
میوه هر دو نوع خوشه ای شکل است و هنگام رسیدن زرد رنگ و پس از خشک شدن سیاه رنگ می شود.
بهترین نوع این گیاه در بحرین می روید و بلندی درخت آن به چند متر می رسد. ساقه درخت سفید رنگ و شاخه های آن سبز رنگ و برگ های آن مدور و بزرگ و کمی خشن می باشد. بیشتر میوه این درخت مصرف داروئی دارد. طبیعت آن معتدل است.
فواید و خواص دارویی و درمانی انبو یا سپستان
افرادی که ریه هایشان خشک و خشن شده و سرفه های خشک می زنند و افرادی که تارهای صوتی شان ورم کرده و صدایشان گرفته و افرادی که عطش مفرط دارند می توانند میوه این گیاه را در دهان گذاشته و بمکند و یا خیسانده و از مایع آن کم کم بنوشند یا به هر دو طریق عمل کنند.
میوه سپستان در معالجه تب های گرم مزاج صفراوی همراه داروهای دیگر بسیار مصرف می شود و در ناراحتی های روده ای که در اثر افراط در مشروبات الکلی یا مشروبات گازدار و یا مصرف ادویه های تند حاصل شده اند و سایر خراش های دستگاه گوارش، خوردن لعاب سپستان یا اضافه کردن سپستان به داروهای دیگر بسیار مفید است.
قابل ذکر است که میوه گیاه سپستان به اندازه یک آلوی کوچکی است و در درون آن شیره‌ای لزج و بی مزه است که کاربرد و فواید دارویی دارد و علیه سرفه سودمند می باشد در پزشکی سنتی از سپستان به عنوان ملین، خلط‌آور و نرم‌کننده (به ویژه در رفع گرفتگی صدا) استفاده می نموده اند و مفید بوده است.
قبل از پیدایش آنتی بیوتیک ها افرادی که مبتلا به سوزاک می شدند ضمن خوردن داروی اصلی سوزاک که امروزه نیز ارجحیت آن بر سایر داروها به اثبات رسیده، برگ های تازه سپستان را شب در آب خنک می خیسانیده اند و صبح آنرا له کرده و عصاره اش را ناشتا مینوشیده اند و از لعاب می نوشیده اند و از لعاب دانه آن نیز با آبدزدک در مجرای ادرار وارد می کرده اند.
برگ و میوه سپستان حاوی آلکالوئیدهای پیرالوزیدین، کومارین ها، ساپونین ها، ترپن ها و استرول ها است.در برگ ها مقدار بالایی کروم هم وجود دارد.مواد مهم روغن دانه ها اسیداولئیک، اسیدلینولئیک، اسیدبِهِنیک، اسیدآراشیدیک، اسیداستئاریک و اسیدپالمیتیک است.
دیگر خاصیت گیاه دارویی و درمانی سپستان
- از دم کرده این گیاه برای کاهش سرفه استفاده می شود.
- سپستان تشنگی را برطرف می کند.
- از عصاره پوست این درخت برای تسکین قولنج روده ها استفاده می شود.
- جوشانده پوست درخت سپستان برای رفع سوء هاضمه و کاهش تب موثر است.
- برگ های پودر شده آن به صورت موضعی برای تسکین سردرد و التیام جراحت ها به کار برده می شود.
- جوشانده این گیاه برای قطع اسهال موثر است.
- سپستان داروی امراض کلیوی می باشد.
- جوشانده این گیاه گرفتگی صدا را برطرف می کند.
- مصرف میوه این گیاه به بیماران ریوی و طحال تجویز می شود.
- پودر دانه این گیاه به صورت موضعی برای بیماری های قارچی پوست استفاده می شود.
عوارض جانبی سه پستان
مصرف زیاد سه پستان مضر معده است و کبد را ضعیف می‌کند، لذا سرد مزاج‌ها باید با برگ گل سرخ و سایرین با عناب بخورند. (دلگرم)