آشنایی با اصول تصویربرداری و آنالیز داده‌های تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI)

درس «آشنایی با اصول تصویربرداری و آنالیز داده‌های تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI)» در نیم‌سال دوم سال تحصیلی 99-98 ضبط شده‌است – دانشگاه علوم پزشکی تهران

این دوره آموزشی مربوط به یکی از دروس دوره دکتری تخصصی رشته تصویربرداری عصبی است. این درس در گروه علوم اعصاب در دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران تدریس می‌شود. تصویربرداری fMRI (functional Magnetic Resonance Imaging) از اصلی‌ترین روش‌های پژوهشی در علوم اعصاب و به‌خصوص علوم‌شناختی می‌باشد که می‌تواند به‌صورت غیرتهاجمی و بدون آسیب، به بررسی نحوه فعالیت مغز انسان در شرایط شناختی متفاوت بپردازد. در بین روش‌هایی که برای این موضوع وجود دارند، از جمله EEG, MEG, nTMS, PET، به علت کاملاً بدون آسیب بودن، به دلیل رزولوشن مکانی مناسب و رزولوشن زمانی قابل قبول، و همچنین به علت انعطاف‌پذیری مناسب این روش تصویربرداری در ارائه آزمون‌های شناختی و عملکردی به شرکت‌کنندگان و بیماران، روش fMRI از مقبول‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روش‌های تصویربرداری عملکردی مغز است.

این درس تا کنون چندین بار توسط مدرس این دوره در دانشگاه علوم پزشکی تهران تدریس شده‌است. به‌علاوه، در چندین کارگاه آموزشی (بیش از 10 مورد) که هر کارگاه در 3 روز برگزار شده‌است نیز مبحث تصویربرداری fMRI در دو سطح نظری و عملی توسط دکتر بتولی تدریس گردیده‌است که بخش‌های نظری تدریس شده در اینجا و در قالب ویدئوهای آموزشی به‌صورت رایگان ارائه می‌گردند. این دوره‌های آموزشی عمدتاً در گروه آنالیز تصاویر مغزی (NIAG) که تحت نظارت جناب آقای دکتر عقابیان اداره می‌شود ارائه‌شده‌اند، و همچنین این دوره توسط تیم تحقیقاتی BRAINEE (www.brainee.ir) در چندین شهر از جمله بوشهر، شیراز، مشهد، تبریز، و اصفهان نیز برگزار شده‌است.

مخاطبان این دوره، هم در سایت مکتب‌خونه، و هم در تمامی کارگاه‌های برگزار شده، محققان، دانشجویان، و حتی اساتید دانشگاه در زمینه‌های زیر بوده‌اند: پزشکی عمومی، تخصص‌های پزشکی از جمله روان‌پزشکی و نورولوژی، روان‌شناسی، علوم‌شناختی و علوم اعصاب، آمار و ریاضیات، فیزیک پزشکی، مهندسی پزشکی و مهندسی برق، و همچنین مهندسی کامپیوتر و هوش مصنوعی. در حقیقت، بسیاری از افرادی که از روش fMRI استفاده می‌نمایند، به علت گستردگی تخصص‌های درگیر در این روش، تنها بخشی از روش کار را بر عهده می‌گیرند، و لذا همواره انجام این گونه پژوهش‌ها در قالب کار گروهی خواهد بود. توصیه همیشگی به محققان در این بخش آن است که سعی نمایند خود به تمامی اصول و مبانی این روش مسلط باشند، چرا که این تسلط علمی تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت انجام کار می‌گذارد.

در این دوره سعی شده است تا تمامی دانش لازم برای انجام مستقل یک تصویربرداری fMRI آموزش داده شود، و درعین‌حال می‌دانیم که انجام دقیق و صحیح این گونه پژوهش‌ها، با توجه به جزئیات بسیار زیاد و ظریف این روش، نیازمند چاشنی بسیار مهم تجربه نیز می‌باشد.

• این دوره شامل مباحث زیر است:

1- تصویربرداری fMRI

2- طراحی آزمون در fMRI

3- بیش از 300 نکته مهم در طراحی و اجرای مطالعات fMRI

4- پیش‌پردازش داده‌ها در fMRI

5- آنالیز داده‌ها (نظری) در fMRI

6- استنتاج آماری در fMRI

• پیش‌نیازهای این دوره:

– آشنایی با اصول تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

– آشنایی اولیه با آمار، ریاضیات و علوم کامپیوتر