مدیریت ریسک

مدیریت ریسک که یکی از شاخه‌های مدیریت است که می‌توان یکی از تازه‌ترین علوم مدیریتی دانست که به مرور نظر پژوهشگران بیشتری را به خود معطوف کرده است و همچنین رفته رفته در میان شرکت‌های بزرگ و علی‌الخصوص بانک‌ها، به آن توجه می‌شود. شما در این دوره با مدیریت ریسک و به طور خاص با مدیریت ریسک سازمان آشنا خواهید شد و همچنین با مثال‌های عملی، خواهید دید که سازمان‌ها چگونه باید مدیریت ریسک را پیاده‌سازی کنند و همچنین از چه راه‌هایی می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند. 

شاید جالب باشد که بدانید، شما هر کاری که انجام می‌دهید دارای مقداری ریسک و است و در واقع شما بدان آن‌که بدانید به طور مستمر در حال انجام اینکار هستید. هنگام رانندگی، هر آن احتمال تصادف وجود دارد که در واقع این تصادف همان ریسک رانندگی است.

هنگام آشپزی ریسک سوختن دست وجود دارد و زمانی که ورزش می‌کنیم، ممکن است که مصدوم شویم. اما چرا رانندگی می‌کنیم و ریسک تصادف کردن را می‌پذیریم؟ چرا خطرات آشپزی به چشممان نمی‌آید و مزایای ورزش کردن را به مصدومیت‌های احتمالی ترجیح می‌دهیم؟

در تمامی حالات بالا ریسک و جود دارد و به این دلیل که ریسک وقوع یک حادثه را پایین می‌بینیم مزایای انجام آن کار را به معایبش ترجیح می‌دهیم. 

همان‌طور که می‌دانید هنگام پرواز با هواپیما ریسک سقوط هواپیما وجود دارد، بعضی از افراد ریسک سقوط را می‌پذیرند و مزایای پرواز با هواپیما را بیشتر می‌دانند، اما خیلی از افراد ریسک مسافرت هوایی را بالا می‌دانند و به این کار تن نمی‌دهند. در واقع مدیریت ریسک یک امر قطعی نیست، فردی ممکن است با  آن کاری را انجام دهد و شخصی دیگر ریسک همان کار را نپذیرد.

در چه کارهایی نیاز به مدیریت ریسک داریم و می‌توانیم از مزایای آن استفاده کنیم؟

پیش از این اشاره شد که در همه‌ی کارها ریسک وجود دارد ولی مدیریت ریسک در بعضی از سازمان‌ها و موقعیت‌ها اهمیت بیشتری دارد و به آن‌ها بیشتر پرداخته شده:

مدیریت ریسک پروژه: قدیمی‌ترین حوزه‌ای که مزایای مدیریت ریسک در آن بررسی شده، مدیریت ریسک پروژه است و همچنین بیشترین تعداد پژوهش در رابطه با آن نیز در همین حوزه انجام شده است. انجام هر پروژه‌ای ریسک دارد. ریسک تمام نشدن پروژه در موعد مقرر، ریسک صدمه دیدن نیروی انسانی در هنگام کار، ریسک آسیب به محصول و پروژه‌ی در حال انجام و … در این حوزه کوشش می‌شود تا با روش‌های مختلف ریسک‌های مختلف پروژه کاهش داده شود. مثلا در پروژه کشتی سازه ممکن است بخشی از کشتی آتش بگیرد. یکی از راه‌های کاهش این ریسک بیمه آتش‌سوزی است. در واقع شما هزینه‌ی کمی را تقبل می‌کنید تا در صورت آتش‌سوزی احتمالی، ضرر مالی را شما نداده و این ریسک را به شرکت بیمه‌کننده انتقال می‌دهید. در واقع شما با این کار ریسک پروژه را از بین نمی‌برید و فقط آن را منتقل می‌کنید. البته شما برای اینکه بیمه شوید باید به صورت ماهیانه هزینه‌ای را به شرکت بیمه‌دهنده پرداخت کنید، ممکن است شخصی به این نتیجه برسد که احتمال وقوع آتش‌سوزی بسیار پایین است. در نتیجه هزینه نکرده و کشتی را بیمه‌ نمی‌کند، اما اگر کشتی آتش گرفت، باید ریسک آن را بپذیرد.این قضیه در بقیه امور نیز صادق است و شما نمی‌توانید ریسک یک چیز را از بین ببرید. تنها می‌توانید آن ریسک را منتقل کنید و یا کاهش دهید.

مدیریت ریسک سازمان: مدیریت ریسک سازمان به نسبت ریسک پروژه بحثی تازه‌تر است. دقیقا همانند بخش قبل در سازمان‌ها نیز ریسک‌هایی وجود دارند که شما باید این ریسک‌ها را مدیریت کنید. تاخیر در پرداخت حقوق کارکنان سازمان، جدی نگرفتن رقبا، عدم استفاده از ماده اولیه مرغوب و … هرکدام می‌توانند سازمان را با مشکل مواجه کنند که می‌توان با مدیریت ریسک صحیح، از مزایای آن بهره برد و ریسک مواجه شدن سازمان را کاهش داد.

مدیریت ریسک دولت: دولت‌ها و حکومت‌ها نیز یکی دیگر از حوزه‌هایی هستند که مدیریت ریسک در آن‌ها به طرز معنا داری اهمیت پیدا می‌کند. وقتی پروژه‌ای متشکل از چند صد نفر نیروی انسانی و چند محصول می‌تواند با ریسک‌هایی جدی مواجه شود، جامعه‌ای با چند میلیون نفر جمعیت و پروژه‌های متعدد قطعا ریسک‌های متنوع‌تر و پیچیدهتری دارد. بر فرض مثال هر سازمانی ممکن است ورشکسته شود و به تبع آن کارکنانش شغل خود را از دست دهند که بی‌کاری و بی‌پولی جامعه را با ریسک‌ها متعددی مواجه می‌کند. حکومت‌ها برای چنین شرایطی بیمه بیکاری را در نظر می‌گیرند تا ریسک‌هایی که پس از ورشکستگی یک شرکت برای کارکنان آن سازمان و جامعه به وجود می‌آیند را کاهش دهند.